«کاکنج»(عروسک پشت پرده= راجپوتکه)

«کاکنج»

(عروسک پشت پرده= راجپوتکه)   

 

لکل داء دواء و دواء الذنوب الاستغفار

هر دردی را دوائی است و دوای گناهان آمرزش خواستن است «نهج الفصاحه 2253»

در کتب طب سنتی و در بازار دارویی با نام‌های «عروسک پس پرده» ، « عروسک پشت پرده»، «کاکنه»، «گیلاس جهودان»، «کچومن» و معّرب آن «کاکِنَج» و عربی آن «جوزالمزج» و «حب اللهو» و به زبان چینی «گیاه فانوس» نامیده می‌شود.

نام انگلیسی: Alkekengy و Groundcherry   و Winter cherry نامیده می‌شود، گیاهی است از خانواده‌ی Solanaceae نامیده می‌شود.

نام علمی:  Physalisalkekengil

مشخصات گیاه

عروسک پشت پرده گیاهی است چند ساله بلندی آن زیاد نیست و معمولاً از 70 سانتی‌کمتر است. ساقه‌ی آن زاویه‌دار، رنگ پوست آن کمی قرمز، برگ‌ها به رنگ سبزه تیره، ناصاف، بیضی شکل نوک تیز و پهن با دمبرگی نسبتاً طویل است که به ساقه متصل می‌شود. گل‌ها منفرد به رنگ سفید مایل به سرخ که در تابستان ظاهر می‌شود میوه‌ی آن بسته است و قرمز رنگ به بزرگی یک فندق و به شکل و ابعاد یک گیلاس که در غلافی کروی شکل واقع شده است. رنگ غلاف یا به اصطلاح پرده‌ی خارجی که میوه در آن واقع شده است ابتدا سبز و پس از رسیدن قرمز رنگ می‌شود. داخل میوه دانه‌های ریز و سفید رنگ جای دارد. گیاه عروسک پشت پرده خاک‌های آهکی را دوست دارد و بیشتر در ایران در دامنه‌های البرز، اطراف تهران، اطراف شمیران، مناطق مرکزی ایران، اصفهان و آذربایجان ودر مناطق شمالی ایران در رودبارکوشک بخصوص زیر درختان زیتون به طور خودرو می‌روید. معمولاً‌از نظر خواص دارویی میوه و برگ‌های آن مورد توجه است. میوه‌ی آن در حالت تازه بودن شبیه گیلاس است‌، وقتی که خشک شود مانند عناب می‌شود و از نظر طعم کمی ترش است و برگ‌ها و قسمت سبز بٌن میوه تلخ است و موقع مصرف باید بٌن میوه را جدا کرد. برگ‌های آن مّدر، ضد انگل معده و روده است و برای رفع ناراحتی‌های مجاری ادار و مثانه و در استعمال خارجی برای رفع ناراحتی‌های پوست مصرف می‌شود.

از نظر طبیعت:

کاکنج یا عروسک پشت پرده طبق نظر و رأی حکمای طب سنتی سرد و خشک است.

خواص‌ـ کاربرد:

در هند از این گیاه به عنوان مّدر و ضد انگل معده و روده استفاده می‌شود. در چین طبق آنچه که در کتاب معروف طب سنتی چین آمده است، از سر شاخه‌ها، برگ‌ها، ساقه و ریشه‌ی آن بعنوان تب‌بر کودکان استفاده می‌شود. قطره‌ی عصاره‌ی میوه‌ی آن برای التیام زخم‌های مزمن گوش بسیار مفید است.

شربت عصاره‌ی میوه‌ی آن برای رفع نفس تنگی و رفع تشنگی و سختی تنفس و اخراج صفرا و دفع کرم معده و کرم کدو و رفع بیماری‌های کلیه و مثانه و التیام جراحت‌های آنها نافع است و حتی عصاره‌ی میوه‌‌ی آن اگر خورده شود برای یرقان بسیار مفید است و مّدر است. این گیان دارای ویتامینC است و در مواردی که بدن این ویتامین را کاهش داشته باشد بسیار برای بدن مفید است و  در بیماری M.S نیز به کار می‌رود.

>توجه:

1-      مقدار خوراک از میوه‌ی خشک ساییده شده آن تا 20 گرم است.

2-      مقدار خوراک از عصاره‌ی آن 6-4 گرم است.

3-      توجه شود که چون مخدر قوی است این گونه مصرف را باید زیر نظر پزشک صورت گیرد.