کندر
1ـ قال رسول الله صلی الله علیه و آله: ما أنبت الحرمل من شجره و البان و لاثمره الا و ملک مول بها حتی تصل الی من وصلت الیه او تصی حطاماً. و ان فی أصلها و فرعها نشره و أن فی حبها الشفاء من اثنین و سبعین داء، فتداووابها و بالکندر.
ترجمه: از حضرت رسول الله صلی الله علیه و آله و سلم چنین آمده است که هیچ برگ و میوهای از اسپند نمیروید مگر از هنگام رویش و خشک شدن و مصرف آن فرشتهای موکل آن است؛ مداوا کنید بیماران خود با آنها (اسپند و کندر) زیرا که هفتاد و دو خواص در آن است
2ـ قال ابی الحسن الرضا علیه السلام:انما شفاء العین قراءه الحمد المعوذتین و آیت الکرسی و البخور بالقسط و المر و اللبان.
ترجمه: امام رضا علیهالسلام فرمودند: شفای چشم در خواندن حمد معوذتین و آیت الکرسی و بخور بالقسط و المر و اللبان.
3ـ سئل الصادق علی السلام عن الحرمل و اللبان، فقال: اما الحرمل فما تقلقل له عرق فیالارض و لا ارتفع له فرع فی السماؤ الاوکل الله عزوجل به ملکاً حتی یصیر حطاماً او یصیر الی ماصارالیه، فان الشیطان قد یتنکب سبعین دارآ دون الدار التی فیها الحرمل و هو شفاء من سبعین داء أهونه الجذام، فلایفوتنکم.
قال: و اما اللبان فهومختار الانبیاء علیه السلام من قبلی، و به کانت تسعین مریم علیها السلام و لیس دخان یصعد الی السماء أسرع منه و هو مطرده الشیاطین و مدفعه للعاهه فلایفوتنکم.
ترجمه: درباره لبان و اسپند از حضرت امام صادق علیه السلام سوال شد فرمودند: ... و اما درباره لبان فرمودند: آن گیاه مورد انتخاب پیامبران قبل از من و حضرت مریم علیهاالسلام بوده و هیچ دودی سریعتر از آن به آسمان نمیرسد و شیطان را دور میکند و اندوه را میزداید پس از آن غفلت نکنید.
کندر صمغ درختی است خاردار حدود دو متر در نواحی گرم زمین میروید. بهترین نوع کندر آن است که خالص و تازه و نرم باشد ظاهری سفید داشته و زود شکسته نمیشود و هنگامی که آن را میشکنیم داخل آن چسبنده و زرد و طلایی رنگ باشد و دیگر از علائم کندر خالص آن است که بخوبی در آتش بسوزد و در کندر ناخالص صمغ عربی و یا صمغ صنوبری اضافه میکنند و گاهی ممکن است یکی از این صمغها را به جای کندر بفروشند اما جهت تشخیص آنها از یکدیگر صمغ عربی نمیسوزد و صمغ صنوبر هم موقع سوختن فقط دود میکند.
برای داخل کردن کندر در معاجین ابتدا کندر را در عرق رازیانه میخیسانند سپس در معجون داخل میکنند و اگر قصد اضافه نمودن کندر به مرهمی را داشته باشند آنرا در سرکه میخیسانند یا طبق دستور پزشک مربوطه عمل میکنند.
طبیعت کندر گرم و خشک است این دارو مقوی قلب، مقوی حافظه، جلب کننده رطوبات دماغی، صاف کننده صدا در افرادی که خواننده هستند ـ برطرف کننده خفقان و معالج سرفه مزمن رطوبی است. اگر کندر با عسل خورده شود فراموشی و ضعف حافظه را مرتفع میکند. مقوی دندان و لثه است. چنانچه مقدار یک مثقال از آن را در آب حل کرده و چند روز ناشتا میل کنند زیادتی بلغم و کندی ذهن را برطرف مینماید و اگر مقداری از آن را با سرمه مخلوط و در چشم بکشند سبب شفافیت چشم میشود و اگر در چشم قرحه یا جراحتی باشد معالجه خواهد کرد.
خوردن کندر با شکر نی سبب تقویت دستگاه گوارش میشو و نفخ آن را نیز زایل میگرداند. خوردن کندر با آب سرد در افرادی که اسهال و استفراغ دارند اسهال را بند واستفراع را قطع میکند.
در بیماری وجع یا مرمیقیا یعنی مرضی که شخص تصور میکند در روی پوست او مورچه یا حشرهای دارد راه میرود کندر داروی بسیار خوبی است که به تجربه رسیده است مقدار خوراک کندر 5/2 تا 5 گرم است که میتوان مقدار به تنهایی یا با عسل یا با صمغ عربی یا دارویی دیگر مخلوط نموده و مصرف کرد. معمولاً کندر با عسل و صمغ عربی از هر کدام یک مثقال (عسل بیشتر باشد مانعی ندارد) را مخلوط کرده و ناشتا میخورند، در افراد کند ذهن صفراوی مزاج یک مثقال کندر را با یکی دو مثقال پوست هلیله زرد مخلوط کرده و در دو وعده میخورند و این عمل را میتوان چندبار در روز تکرار کرد.
به مدت بیست روز کندی ذهن را مرتفع میسازد (یک مثقال کندر و دو مثقال پوست هلیله زرد یک خوراک است). گاهی نقطهای سرخ یا کبود رنگ در روی سفیدی چشم پیدا میشود که آن را طرفه نامند حال اگر دود کندر به چشم دهند آن لکه برطرف میگردد.
در چشم تو ای که طرفه ظاهر باشد زین نقطهتر اغبار خاطر باشد
چون دیـده خود بدود کنــدر دادی گر دفع نگردد از تو نادر باشد