فرفیون (گاوکشک = شبرم)
1ـ الدعائم: عن رسول الله صلیالله علیه و آله و سلم قال: ایاکم و الشبرم فانه حار بار و علیکم بالسنا فتداووابه فلودفع شی الموت لدفعه السنا،
ترجمه: رسولخدا صلی الله علیه و آله فرمودند: بر شما باد مصرف کردن شبرم (فرفیون) پس بدرستی که آن گرم مطلوب است و بر شما باد مصرف کردن سنا و با سنا درمان کنید، پس اگر چیزی مرگز را دفع نماید بخاطر سنا میباشد.
اگر گاو از این گیاه بخورد میمیرد و از این جهت آن را گاو کشک نامیدهاند. اما چنانچه گوسفند بخورد اما به حد افراط نباشد زیان چندانی نمیبیند ولی اسهال شدید میگیرد.
گیاهی است شیردار، برگ آن شبیه است به برگ طرخون و نژادهای مختلف دارد و بعضی از انواع آن دارای گل زرد و بعضی گل سفید و بعضی دارای گل بنفش است.
ریشهی این گیاه قطور و تقریباً ترش مزه و میوه آن بیشتر قرمز رنگ است و دانههای آن شبیه به عدس میباشد. طبیعت آن گرم بوده و گیاهی است سمی به طوریکه خوردن سه گرم از شیرابه آن انسان را میکشد و بعنوان دارو مقداری کمی یعنی یک تا دو قطره از شیره این گیاه و یا مقدار کمی از برگ و یا از ریشهی آن مورد استفاده قرار میگیرد. سمیت شیرابه از سایر اعضاء و اندامهای گیاه بیشتر میباشد. مسهلی است قوی برای دفع اخلاط مختلف بدن از هر نوعی که باشند، ضمناً باز کننده دهانه رگهای بدن است و در بعضی از ناراحتیهایی که احتیاج به باز شدن دهانه بعضی یا کلیه رگهای بدن هست از این گیاه استفاده میگردد. شیرابه این گیاه برای معالجه مرض قوبا که نوعی بیماری جلدی است و به صورت خشکی در گردن یا دست و یا پا و یا بعضی اعضاء بدن پیدا میشود و خارش دارد و مانند پوست ماهی در محل زخم بدن پوست میاندازد و خشک است و ترشحاتی هم ندارد بسیار مفید بوده و به تجربه رسیده که ضماد مرتب شیرابه این گیاه در بیماری مذکور اثر شفابخش دارد. در مداوای بیماری استسقاء نیز از گیاه فرفیون استفاده میشود.
ضمناً حشرهای است به اندازه زنبور وکمی باریکتر از آن و به رنگ قهوهای که اکثراً در روی گیاه فرفیون مشاهده میشود و از این گیاه نیز تغذیه می کند و نام آن را زرایح است. این حشره را گرفته و در داخل خمیر نان گذاشته و فرد مبتلا به بیماری استستقاء فرو میبرد ادرار فراوان میکند که این خود در مداوای بیماری اثر قابل توجه دارد.
چنانچه گیاه فرفیون را کوبیده در محل گزیدگی عقرب گذاشته زهر را خنثی و درد را ساکت میکند. ضماد جوشانده فرفیون بر روی زگیل برجسته در صورتیکه ضماد طوری باشد که مقداری از دارو از راه پوست جذب شود به سرعت در بعضی افراد سبب بهبودی و از بین رفتن زگیل میشود.
(اما در عدهای بی اثر است. زگیلهای که با این دارو مداوا نمیشود ویروسی نمیباشد)
اثر فرفیون در خنثی کردن زهر عقرب از سایر گیاهان دیگر بیشتر است و این به تجربه رسیده است.