گیاه داروئی زرآوند

زرآوند 

و از آسمان آب را فرو فرستاد که بسبب آن بیرون آورد میوه‌های گوناگون

برای روزی شما، پس کسی را مثل و مانند او قرار ندهید در صورتیکه می‌دانید خدا بی‌مانند است.(قران)

در کتب طب سنتی با نام‌های «زرآوند» و «زریوند» آمده است. دو نوع معروف دارد یکی را «زرآوند گرد» و به اصفهانی «نخود الوندی» و نوع دوم را «زرآوند دراز» گویند. در برخی مدارک از جمله پارسا در فلور ایران «خربزه ابوجهل» نامبرده است. در طب سنتی ایرانی به طور کلی نوع دراز آن معمولاً مطرح است.

نام انگلیسی: Aristolochia,Birthwort گفته می‌شود.

نام علمی: Aristolochia Longa L. که در بازار دارویی هند «زرآوند طویل» نام برده می‌شود و دیگری Aristolochia rotundal که در بازار دارویی هند «زرآوند گرد» شناخته می‌شود.

مشخصات گیاه:

            زرآوند گیاهی است علفی با ساقه زیرزمینی چندساله و پایا. ساقه‌ی هوایی آن کوتاه به بلندی 40-30 سانتی‌متر که در محل اتصال برگ‌ها زاویه منفجرای دارد. برگ‌های آن کامل، متناوب، قلبی شکل و نوک تیز است. گل‌ها که از فاصله‌ی بین برگ و ساقه‌خارج می‌شوند ارغوانی یا صورتی با بوی نامطبوع است. ساقه‌ی زیرزمینی آن کلفت و به ضخامت حدود یک انگشت چاق، رنگ ظاهر آن تیره‌ی مایل به سرخی با طعم کمی تلخ است. مرغوبترین زرآوند آن است که به رنگ زعفرانی و ضخیم باشد و کهنه‌تر از 2 سال نباشد چون که قوت دارویی خود را از دست می‌دهد.

از نظر طبیعت:

            زرآوند از نظر طبیعت طبق نظر و رای حکمای طب سنتی گرم و خشک است.

خواص‌ـ کاربرد:

            معتقدند که تریاق سموم نباتی و حیوانی است، از جمله برای سم مار کبری تریاق‌(پادزهر) موثر است.

            اگر 5 گرم آن با شراب عسلی خورده شود برای صرع و کزاز و ضعف احشا مفید است و بعنوان مسهل بلغم می‌باشد و با ایرسا و عسل برای پاک کردن زخم‌های عمیق و التیام آن‌ها نافع است. مالیدن آن به دندان و لثه برای پاک کردن رطوبت‌ها و چرک لثه نافع است. زرآوند برای کبد مضر است از این نظر باید با عسل خورده شود. از گرد آن مخلوط با عسل در مورد بیماری (لوکودرما) که نوعی لک و پیس با برص است، در مصرف داخلی تجویز می‌شود. جوشانده‌ی برگ گیاه را در استعمال داخلی برای فروکش کردن تاول و جوش به کودکان می‌دهند. مقدار خوراک آن 10-8 گرم است. البته مصرف این دارو باید زیرنظر پزشک باشد.

ضماد آن برای محل گزیدگی عقرب و مار و رویانیدن گوشت در محل زخم شده مفید است. در هند ریشه‌ی نوعی زرآوند دراز را به عنوان تریاق (پادزهر) در موارد گزش مار کبری به کار می‌برند.