باد رنجبویه
تداووا فان الذی انزل الداء انزل الدواء.
مداوا کنید زیرا آنکه درد را فرستاده دوا ا نیز فرستاده (نهج الفصاحه 1137)
چند گیاه است که همه از خانواده Labiatae ولی از جنس و گونههای مختلف میباشند. در فارسی در مناطق مختلف با نامهای بادرنجبویه و فرنجمشک نامیده میشوند. گیاه بادرنجبویه را به فارسی بادرنگ بویه گویند و در کتب طب سنتی با نامهای بادرنجبویه، مفرح القلب، قرنقل بستانی و فرنگ مشک آمده است.
نام علمی آن در رشت و اطراف آن وارنگ بو میباشد. فلور ایران این گیاه را فرنجمشک نامگذاری کرده است و در مازندران با نام محلی پلنگ مشک شناخته میشود وجه تسمیه این گیاه این است که در زبان لاتین به زنبور عسل ملیسا فولون یا برگ زنبور عسل نامند. سابقاً مرسوم بوده که برای گرفتن زنبور عسل برگ باد رنجبویه را خرد کرده و در محل مورد نظر که میخواستند زنبورها جمع شوند میریختهاند. اگر برگ باد رنبجویه یا بادرنگ بویه را بین دو انگشت فشار داده له کنند بوی عطر مطبوعی شبیه بوی بادرنگ یا شبیه بوی لیمو از آن استشمام میشود که این نیز وجه تسمیه این گیاه به فارسی است و چون بویی شبیه مشک میدهد آن را فرنگ مشک یا فرنجمشک یا فرنفل بستانی نیز مینامند.
نام انگلیسی: Balm و Lemon balm
نام علمی: Melissaofficinalisl
مشخصات گیاهی:
گیاهی است چندساله که بلندی آن 80-40 سانتیمتر، برگها متقابل به رنگ سبز تیره و درخشان، ساقهی آن چهارگوش بیکرک است. رنگ گلها در بعضی ارقام کمی تیره و به رنگ گل به و در بعضی موارد تیرهتر حتی سرخ و بنفش میباشد. میوهی آن دراز، قهوهای و کوچک است.
از نظر طبیعت:
بادرنجبویه از نظر طبیعت طبق نظر و رای حکمای طب سنتی گرم وخشک است.
خواص ـ کاربرد:
برگهای باد رنجبویه را در فرانسه مانند چای دم میکنند و بعنوان ضد تشنج، معرق، محرک معده، ضد اسپاسم و برای جلوگیری از قی 4-3 فنجان در روز میخورند و به صورت جوشانده یا شربت برای تقویت معده و حواس و کبد و ازدیاد هوش و حافظه تجویر میشود. همچنین برای تنگی نفس و حفقان مفید است و لرزش دست و بدن سکسکه را آرام میکند. جویدن آن دهان را خوشبو میکند. مضمضهی جوشانده یا دم کرده آن برای استحکام لثه و دندانها مفید است. از له شده آن در محل گزیدگی حشرات سمی استفاده میشود. از برگها و سرشاخههای آن بعنوان تببر و برای کنترل بیماریهای مغز، کبد و قلب مفید است. معتقدند که خوردن و بو کردن آن برای باز کردن گرفتگی های دماغی است. خوردن آن برای تقویت کبد و معده نافع است و به هضم غذای سنگین کمک می:ند و باد و گاز معده را تحلیل میبرد و چون گرم است. توصیه این است که اشخاص گرم مزاج نخورند و اگر به هر صورت مصرف شده باشد. برای رفع عوارض آن میتوان از گل بنفشه و سکنجبین استفاده کرد.
مقدار مصرف پودر (دم کرده) پانزده گرم و از گیاه تازهی آن صد گرم است.
طبیعت آن گرم و خشک است و مقوی قلب و قوای فکری و دستگاه عصبی و زیاد کنندهی هوش و حافظه و نشاط آور و مفرح و از بین برنده دردهاییکه در مغز و داخل جمجمه پیدا میشوند. ضمناً معالجه کنندهی بیماری کابوس و از بین برندهی ترس و وحشتهای عصبی بود و اثر سموم وارده در بدن را کم میکند.
افرادی که دهانشان بد بو است با جویدن برگ این گیاه بوی بد دهان زایل میگردد.(مقدار 12 تا 15 گرم)